Wybór miejsca na weekendowy wypad z Lublina to wbrew pozorom nie taka łatwa sprawa. Musi być na tyle blisko, by nie spędzić połowy dnia w samochodzie. Miasto musi to być na tyle duże, by wieczorem było co w nim robić. I okolica musi być na tyle ciekawa, by jednak całego weekendu w tym mieście nie spędzić. Metodą pomysłów i ich eliminacji wybór padł na województwo świętokrzyskie. Kielce nie są w końcu tak daleko, a zarówno w mieście, jak i w okolicy ciekawych miejsc nie brakuje. A skoro decyzja podjęta, to można jechać ;).

Cześć! Jestem Gabi i odbyłam 1,5-roczny staż w Sztokholmie w ramach AIESECa. W sumie mogę powiedzieć, że to była całkiem niezła decyzja, choć swego czasu sporo na nią narzekałam ;). Firma, w której pracuję, co roku przyjmuje kilkadziesiąt osób na taki staż do oddziałów w różnych krajach, wiele z tych osób miałam okazję całkiem dobrze poznać. Na spotkaniach AIESECa w Sztokholmie poznałam też kilku praktykantów z innych firm w Szwecji. Do tego niektórzy moi znajomi odbyli staż i gdzie indziej, często poza Europą. Miałam możliwość obserwowania, jak to wszystko wygląda, choć nigdy nie przyszło mi do głowy, by o tym pisać. Jednak kilka dni temu, podczas rozmowy z kolegą z pracy, który z AIESECiem nigdy nie miał nic wspólnego, doszłam do wniosku, że tych przemyśleń mi się trochę nazbierało. Efektem jest dzisiejszy wpis. Wpis, w którym nie uniknę czasem generalizowania, za co przepraszam - jednak zdecydowanie ułatwi mi to część podsumowań ;). Wpis, w którym dzielę się nie tylko swoimi doświadczeniami. Więc jeśli kiedykolwiek zastanawialiście się nad stażem zagranicznym w ramach AIESECa, zapraszam do lektury ;).

Położone gdzieś między Szwecją a Finlandią, należące do Finlandii, choć cieszące się autonomią - takie są Wyspy Alandzkie. Przy czym, choć to Finlandia, to na wyspach językiem urzędowym jest szwedzki. Wydawało mi się to dość ciekawym połączeniem, więc postanowiłam wyskoczyć tam na weekend. Ot, po prostu, by się przekonać, czy faktycznie jest ciekawie ;). Szybko też przekonałam się, że ceny promów pomiędzy Sztokholmem a Mariehamn (stolicą wysp) są naprawdę w porządku, więc tym bardziej decyzję podjęłam w mgnieniu oka. Zresztą, musiałam sprawdzić, o co tyle szumu z tymi promami z i do Szwecji... ;)

Gdy po raz pierwszy usłyszałam o Birce, wpadłam w zachwyt i chciałam tam jechać wręcz natychmiast. Powstrzymał mnie wtedy fakt, że była już jesień, czyli nieszczególny okres na wypad statkiem gdzieś na wyspy... Czytałam o położonym niedaleko Sztokholmu średniowiecznym mieście Wikingów, które wpisano na listę UNESCO, a moja wyobraźnia podpowiadała mi niesamowite obrazy. A potem jakoś miałam okazję porozmawiać z kilkoma osobami, które mocno ostudziły mój entuzjazm. "Ale wiesz, że w Birce nic nie ma?", "Jakieś wykopaliska, kupa kamieni i to by było na tyle" czy "Mam nadzieję, że masz niezłą wyobraźnię, by - stojąc na pustym polu i słuchając przewodnika - wyobrażać sobie, że 1100 lat temu była tu wioska". Strasznie mnie to wszystko zniechęciło, chyba bardziej niż sama się tego spodziewałam. Przyszło jedno lato, drugie, a mnie już Birka w ogóle nie ciągnęła. W muzeum historycznym mogłam zobaczyć rekonstrukcję wioski w miniaturze i sporo poczytać o Wikingach. A potem nagle w tym roku postanowiłam, że co mi tam. Pojadę, zobaczę. Wiem już, czego się spodziewać, cudów nie oczekuję, a pogoda jest na tyle ładna, że sam rejs na jakąś wyspę i spacer po niej też mogą brzmieć jak dobry plan. Więc właściwie bez większego planowania, zabukowałam bilet na ostatni weekend lipca.

Na wstępie pozwolę sobie jeszcze doprecyzować nazewnictwo, bo sam tytuł może wprowadzać w błąd. Birka to osada z epoki Wikingów, założona w połowie VIII wieku i opuszczona ok. 960-970 roku. Mniej więcej w podobnym czasie powstała Sigtuna i jedna z teorii głosi, że mieszkańcy Birki mogli przenieść się do nowo powstałego miasteczka. Zatem, Birka to osada, a sama wyspa nosi nazwę Björkö (Brzozowa wyspa). I - jak się okazało - nie jest to wcale tak łatwo dostępna wyspa ;). Ze Sztokholmu można się tam dostać na dwa sposoby: na zorganizowaną wycieczkę firmą Strömma albo... swoją własną łódką. 

Na wycieczkę zorganizowaną ze Strömmą możemy się wybrać tylko w sezonie, który w tym roku trwa od 29 kwietnia do 24 września. Promy odpływają z przystani Stadshusbron, położonej tuż przy ratuszu. Cała wycieczka trwa ok. 7,5 godz., z czego po dwie godziny spędzamy na statku w każdą stronę - na miejscu jesteśmy nieco ponad trzy godziny. Startując ze Sztokholmu, możemy wybrać dwie opcje cenowe: podstawową za 395 koron (177 zł), albo obejmującą też lunch na pokładzie za 540 koron (242 zł). Nawet jeśli nie zdecydujemy się na wykupienie lunchu zawczasu, zawsze można go zamówić już na pokładzie. Jak widziałam, serwowali tylko dwa dania do wyboru, zwykłe i wegetariańskie... ja dla siebie bym tam nic nie znalazła, ale co kto lubi :).

Co wchodzi w skład podstawowego pakietu?

- rejs w obie strony + opowieść przewodnika o mijanych miejscach

- zwiedzanie wyspy z przewodnikiem

- wstęp do muzeum na wyspie

Zarówno przewodnik na statku, jak i w samej Birce, jest dwujęzyczny: trasa odbywa się po angielsku i szwedzku.

Trasy po szwedzku odbywają się trzy razy podczas wyznaczonych 3,5 godziny, zaś trasy po angielsku są tylko dwie. Grupę, do której dołączyłam, poprowadziła... Polka ;). I o ile normalnie nie przepadam za zwiedzaniem z przewodnikiem, tak muszę przyznać, że ta przewodniczka naprawdę dała radę. Opowiadała ciekawie, unikając powtarzania informacji, które sami mogliśmy sobie doczytać w muzeum. Do tego bardzo odpowiadało mi jej poczucie humoru i rzucane co rusz żarty, w stylu: "Usiądźcie sobie, będę długo mówić, a tu macie takie wygodne kanapy - w końcu nie ma wygodniejszej kanapy niż stare groby, prawda? I co, jak się teraz czujecie, gdy tak się rozłożyliście na grobach Wikingów?" ;) Trochę jej wywód został przerwany lądowaniem helikoptera ratowniczego, jakieś dziecko podobno nieszczęśliwie upadło ("ale nic mu się poważnego nie stało, jeszcze się nada na naszą dzisiejszą kolację!" ;) )... dla niektórych chyba sam helikopter stanowił największą atrakcję.

Trasy wyruszają spod niewielkiego muzeum, które również jest otwarte mniej więcej w godzinach dopasowanych do wycieczek Strömmy. W muzeum znajdziemy trochę obiektów odnalezionych podczas wykopalisk w Birce, miniatury przedstawiające życie w wiosce Wikingów, a także mapy m.in. ze średniowiecznymi szlakami handlowymi. Trzy razy na godzinę możemy też obejrzeć krótki film na temat tego miejsca i jego historii. Zwiedzenie całości nie powinno zająć dużo czasu - ja w muzeum spędziłam mniej więcej pół godziny, wliczając w to czas potrzebny na obejrzenie filmu.

Nieopodal muzeum stworzono niewielką rekonstrukcję Birki - kilka domostw oraz stojące przy przystani łodzie. Natychmiast się tam skierowałam, gdyż miejsce to było kompletnym przeciwieństwem tego, czego się po Birce spodziewałam. Pole pełne kamieni, na którym muszę sobie wyobrazić wioskę? Przecież tę wioskę zrekonstruowano!

Podczas całego sezonu w Birce ciągle coś się dzieje. I tak lipiec to był miesiąc wydarzeń nazwanych "Vikings at Birka" i dlatego też bardzo chciałam tam pojechać akurat w lipcu. Na wyspę zaproszono rzemieślników, którzy - przebrani w stroje epoki - demonstrowali jak wyglądało dane rzemiosło w średniowieczu. Za drobną opłatą można było też np. upiec sobie i zjeść chleb Wikingów, stworzony z takich samych składników, jak robiono to 1000 lat temu - wykopaliska pozwoliły poznać dość dobrze dietę mieszkańców Birki.

Jednym z najbardziej charakterystycznych punktów na wyspie Björkö jest kamienny krzyż, stojący na szczycie wzgórza. To Krzyż Ansgara - poświęcony misjonarzowi z IX wieku, nazywanemu często Apostołem północy. To Ansgar (w polskich wersjach: św. Oskar) pierwszy przywiózł chrześcijaństwo do Szwecji, jakkolwiek jego misja nie zakończyła się zbytnim sukcesem. Mieszkańcy Birki owszem, zaakceptowali nowego Boga, dodając go po prostu do panteonu bóstw, w które wierzyli. Ot, ani lepszy, ani gorszy, a na pewno nie jedyny ;). Ansgar przyjeżdżał na Björkö dwukrotnie i za każdym razem jego misje nie przyniosły zamierzonych skutków, jednak obserwacje misjonarza z Birki zostały spisane i stanowią dziś, obok wykopalisk archeologicznych, źródło wiedzy na temat osady.
Pozostając wciąż w religijnej tematyce, warto zajrzeć też do kaplicy Ansgara zbudowanej w 1930 roku. Niewielka świątynia funkcjonuje tylko w sezonie letnim - udostępniona jest na śluby, chrzciny, no i naturalnie do zwiedzania dla turystów. Wnętrze budynku zostało ozdobione prostymi rzeźbami i freskami ukazującymi żywot świętego.
Będąc na miejscu, nawet nie zauważyłam, kiedy to zleciały trzy godziny i musiałam się powoli kierować z powrotem na przystań. Godzina na zwiedzanie z przewodnikiem, druga na muzeum i zrekonstruowaną osadę... i nagle na obejście wyspy zostaje właściwie też tylko godzina. A przecież warto się przespacerować, nawet jeśli faktycznie dalej mamy już tylko kamienie (i jakieś 2000 kurhanów znajdujących się pod naszymi stopami...) - to wciąż niesamowicie ciekawe historycznie miejsce. A przy tym pięknie położone na wyspie, gdzie możemy zachwycać się urokami szwedzkiej przyrody. Nie mogę uwierzyć, że nie chciałam tutaj przyjeżdżać, że w ogóle zastanawiałam się, czy warto... Björkö to piękna wyspa i bardzo ciekawa z historycznego punktu widzenia. I nie zgodzę się z tymi, co uważają, że tam nic nie ma - dla mnie te 3-3,5 godziny na miejscu to zdecydowanie za mało czasu, by zobaczyć wszystko, co tam jest! :)

Jak to kiedyś padło w klasyku: "bunkrów nie ma, ale też jest zajebiście"... więc chyba nie zaskakuje, że równie fajnie jest, gdy te bunkry jednak są ;). Choć trochę się już po Polsce jeździło, to jakoś nigdy nie zahaczyłam o nazistowskie kwatery czy schrony. Jednak podczas wyjazdu na Mazury Wilczy Szaniec (Wolfsschanze) - kwatera główna Hitlera - znalazł się bardzo wysoko na liście miejsc, które chcieliśmy zobaczyć.

Wilczy Szaniec powstał ze względu na plany ataku Niemiec na ZSRR - bunkry znajdowały się blisko granicy ze Związkiem Radzieckim, a Hitler chciał mieć kwaterę blisko linii frontu. Budowę rozpoczęto jesienią 1940 roku, oficjalnie rozgłaszając informację, że to budowa zakładów chemicznych. Sam Führer przybył do Wilczego Szańca 24 czerwca 1941 r., choć kwatera nie była jeszcze w pełni ukończona. Tak właściwie budowy nigdy nie ukończono, bo schrony wciąż umacniano i rozbudowywano niemal do końca wojny.

Gdy wojna zaczęła przybierać niepomyślny dla Niemców obrót i wojska radzieckie weszły na Mazury, w styczniu 1945 roku Niemcy sami wysadzili Wilczy Szaniec w powietrze. Kwatera główna i tak została przeniesiona w okolice Berlina już dwa miesiące wcześniej. Kiedy Sowieci dotarli do Wilczego Szańca, zajęli po prostu stos zaminowanych ruin. Późniejsze usuwanie min zajęło zresztą wiele lat - pracowali nad tym zarówno radzieccy, jak i polscy saperzy. Unieszkodliwiono wtedy ponad 54 tysiące min, a kto wie, co tam jeszcze zostało... Niby wszędzie dookoła rozstawione są tablice, by nie schodzić ze szlaku i nie wchodzić do bunkrów, ale ludzie przecież i tak robią swoje... Więc zakładam, że jednak teren udostępniony turystom został całkiem nieźle oczyszczony ;).
Bilet wstępu do Wilczego Szańca kosztuje 15 zł (10 zł - ulgowy) i obejmuje on po prostu wejście na teren dawnej kwatery głównej. Już na parkingu zaczepiają przewodnicy zbierający grupy turystów za dodatkową opłatą. Nie lubię czegoś takiego - wolę sobie na spokojnie iść swoim tempem i zobaczyć to, co chcę zobaczyć, a nie to, co za ciekawe uzna przewodnik. Dlatego kupiliśmy mapkę z oznaczonym szlakiem i opisem poszczególnych miejsc, która doskonale się sprawdziła zamiast przewodnika (no i była zdecydowanie tańsza ;) ). Na terenie Wilczego Szańca spędziliśmy ponad 2 godziny i to chyba taki minimalny czas, by wszystko w miarę dobrze zobaczyć. Całość była ciekawa i dobrze opisana i chyba jedyny minus to wszechobecne komary... ;)
Dla tych, którzy chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej, a przy okazji nieco się rozerwać (i nie mam tu na myśli szukania min ;) ),  zaledwie 1,5 km od Wilczego Szańca powstała Mazurolandia. To park atrakcji poświęcony Warmii i Mazurom, który reklamuje się hasłem: "łączymy świetną zabawę z poznawaniem zabytków, kultury i historii regionu warmińsko-mazurskiego"*. Bilety są w różnych cenach, w zależności od atrakcji, do których chcemy zajrzeć. My odpuściliśmy sobie park zabaw i strzelnice, więc taki bilet kosztował 16 zł.
Muzeum Militariów to chyba najciekawsza część Mazurolandii, przynajmniej dla tych, którzy interesują się historią. W środku dowiemy się więcej o Wilczym Szańcu - zobaczymy miniatury kwatery głównej, poczytamy o życiu w środku czy o nieudanym zamachu Stauffenberga na Hitlera. Jednak to nie jedyne ciekawostki wojenne, które znajdziemy w muzeum - są tam różne rodzaje broni czy też przedmioty codziennego użytku na froncie, jak na przykład produkty sanitarne czy latarki. Sporo naprawdę fajnych ciekawostek :)
Mazurolandia umożliwia nam też przeniesienie się nieco bardziej w przeszłość, bo aż do czasów wojen krzyżackich. W parku zbudowano niewielkie grodzisko rycerskie, naprzeciwko którego znajduje się chyba największa miniatura w Mazurolandii - zamek w Malborku. Wewnątrz grodziska możemy poczytać o Krzyżakach, spróbować strzelania z łuku czy wymachiwania mieczem albo nawet dać się zakuć w dyby... ;)
Centralną część Mazurolandii zajmuje park miniatur, przedstawiający najciekawsze - choć nie zawsze najbardziej znane - zabytki z Warmii i Mazur. Kilka obiektów już miałam okazję poznać, np. bazylikę w św. Lipce czy twierdzę Boyen w Giżycku, ale mnóstwo innych wciąż pozostaje dla mnie wielką niewiadomą. ;) Ciekawostką była też oddzielna wystawa poświęcona... stadionom piłkarskim, wybudowanym w Polsce i na Ukrainie na Euro 2012. Tego akurat się tam nie spodziewałam ;).
Zwiedzanie Mazurolandii zakończyliśmy na zajrzeniu do chat regionalnych - warmińskiej i mazurskiej. Taki mini-skansen, o ile dwie chaty można właściwie nazwać skansenem? Ogólnie mam wrażenie, że o ile Wilczy Szaniec mi się podobał, tak Mazurolandia pozostawiła po sobie jakiś niedosyt. Takie trochę wszystko i nic... Choć sporo atrakcji było zrobionych pod dzieci, więc pewnie rodziny z dziećmi bawiłyby się tam lepiej niż my ;). No ale ja przynajmniej doczytałam trochę o wojnie, Wilczym Szańcu i Krzyżakach, więc no... też jest zajebiście ;).